Alfred de Musset’nin bu muhteşem eserini Orhan Veli’nin kaleminden okumak ayrı bir zevk. Romantizm akımının bu güzel örneğinde aşk, sadakat ve namus kavramlarının yüceltildiğini görüyoruz. Gerçek hayattaki kir ve çamurun kirletemediği insanların bir yerlerde mutlaka yaşadığını bilmek insanlığa dair bir umudu içimizde yaşatmayı mümkün kılıyor. Zira onlar insanlık ufkunda salınan bir bayrak, yolunu kaybetmiş ruhlara deniz feneri vazifesini görüyorlar.

İşte bu nezih ruhların ağzından iki inci tanesi:

“Güzellik Allah’ın yansımasıdır. Ama onun huzurunda verilmiş bir sadakat yemini güzellikten daha kutsal değil midir?..”

“İçinde namuslu bir kadının oturduğu bir ev, kilise kadar mukaddestir.”

“Bugünkü dünyayı dolduran insan­lar, yaşamak hakkını mütemadi bir didişmenin sonunda bu­luyorlar. Her şey gibi şiir de onların hakkıdır, onların zevkine hitap edecektir.”

Yıkılan ve yeniden kurulan bir dünyada yeni insanın, yeni meselelerini, yeni zevkini yeni aletlerle anlatma çabasının ürünü Garip. İşte onlardan biri:

“Hiçbir şeyden çekmedi dünyada / Nasırdan çektiği kadar;

Hatta çirkin yaratıldığından bile / O kadar müteessir değildi;

Kundurası vurmadığı zamanlarda / Anmazdı ama Allah’ın adını,

Günahkâr da sayılmazdı. / Yazık oldu Süleyman Efendi’ye!”

Ve bir diğeri:

Beni bu güzel havalar mahvetti. / Böyle havada istifa ettim

Evkaftaki memuriyetimden. / Tütüne böyle havada alıştım,

Böyle havada âşık oldum;/ Eve ekmekle tuz götürmeyi

Böyle havalarda unuttum; / Şiir yazma hastalığım

Hep böyle havalarda nüksetti; / Beni bu güzel havalar mahvetti.

Ve hakikatin eşiğindeki insanın hissiyatını ifade hususunda dilin kifayetsiz kalışı:

…

Bir yer var, biliyorum; / Her şeyi söylemek mümkün;

Epeyce yaklaşmışım, duyuyorum; /Anlatamıyorum.

Fransız tiyatro edebiyatının en usta kalemlerinden Molière’in bu muhteşem eserinin Orhan Veli tarafından Türkçeye kazandırılması hem okurlarımız hem de edebiyatımız açısından paha biçilmez kıymettedir. Zira Molière, insanlığımızın yapı taşları olan evrensel duyguları, yarattığı tipler aracılığıyla âdeta bir tablo gibi resmediyor. Önümüzdeki köşeyi dönüverince sanki bu capcanlı tiplerden birine rastlayıverecekmiş gibi oluyoruz.

İşte Scapin: kurnaz, dalavereci ama içindeki iyilik duygusunu da tamamen yitirmemiş. Çevirdiği dolaplar sarpa sardığında bile soğukkanlı, yeni oyun peşinde.

Beri yanda aşk ve onun en sağlam delili olan fedakârlık geleneksel toplumların en büyük değerlerinden olan baba otoritesiyle çatıştığında komik ve bir o kadar da düşündürücü olaylar silsilesi başlıyor. Cimrilik, evlat sevgisine boyun eğecek mi? Aşk galip gelecek mi?..

Eserde hukuk sitemindeki çarpıklıklara yöneltilen eleştirilerin bugün bile anlamını yitirmediğini görecek ve kolları sıvayıp insanlık mücadelemize kaldığımız yerden devam edeceksiniz.

Sicilyalı yahut Resimli Muhabbet, aşk ve kıskançlık temaları üzerine kurulu bir komedi. Sevilenin herkesçe beğenilme arzusu, sevenin kıskanma duygusuyla uzlaşabilir mi? Aşırı kontrolcü olmak, sevileni sevenden uzaklaştırır mı? Kıskançlık, herkesin nefretini üzerine çeker mi?.. Scapin’in prototipi diyebileceğimiz Türk köle Ali’nin hafif tertip kurnazlık ve dalavereleriyle bu sorulara komedi tadında cevaplar aranıyor. Bir yandan da toplumsal yapıdaki kimi çarpıklıklar tenkit ediliyor. Mesela çalışmak ve bir meslek sahibi olmanın soylular arasında hor görülmesi, resimlerini yaptıran soylu kadınların aslında sahip olmadıkları özellikleri kendi portrelerinde görmek istemeleri, soylu sınıfında nezaket kurallarını ihmal ettiren gereksiz samimiyet, sululuğa varan nezaket…

İnsanlık manzaralarından birkaçını seyretmek için işte size bir fırsat!..

Bakın Orhan Veli’ye; Rumelihisarı’nda oturmuş, gözleri Boğaz’ın serin sularında, kederli sinelerimizi serinleten bir Anadolu türküsü onun da diline dolanmış:

İstanbul’da, Boğaziçi’nde, / Bir fakir Orhan Veli’yim;

Veli’nin oğluyum, / Tarifsiz kederler içinde.

Urumelihisarı’nda oturmuşum / Oturmuş da bir türkü tutturmuşum…

İşte bir genç kızın rüyalarına tanıklık ediyor, pek mütevazı rüyalar bunlar, küçük şeylerle mutlu olabilenlerin göreceği türden:

Biri bir koca görür rüyasında: / Yüz lira maaşlı kibar bir adam.

Evlenir, şehire taşınırlar. / Mektuplar gelir adreslerine:

Şen Yuva Apartımanı, bodrum katı. / Kutu gibi bir dairede otururlar.

Ne çamaşıra gidilir artık ne cam silmeye; / Bulaşıksa kendi bulaşıkları.

…

Hele bir gözlerini kapatıp İstanbul’a kulak verişi var ki neler duyuyor neler:

…

İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalı; / Bir yosma geçiyor kaldırımdan;

Küfürler, şarkılar, türküler, laf atmalar. / Bir şey düşüyor elinden yere;

Bir gül olmalı; / İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalı…